کشف گنجینه‌ای خطی از گفتار امیرالمؤمنین علی علیه السلام در کتابخانه سلیمانیه استانبول، که به قرن چهارم هجری و پیش از نگارش نهج البلاغه تعلق دارد، یک کشف با اهمیت و بسیار جالب است. این کتاب که به نام «کلمات سید العرب» شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از سخنان و کلمات گهربار حضرت علی است که در آن دوره نوشته شده‌اند. این کلمات، مانند سایر آثار علی علیه السلام، به اصول اخلاقی، اجتماعی و فلسفی پرداخته و به مسلمانان و بشریت در طول تاریخ درس‌هایی از حکمت و اندیشه می‌دهند.
وجوه اهمیت کتاب «کلمات سید العرب»:
مؤلف معاصر سید رضی: کتاب «کلمات سید العرب» به احتمال زیاد پیش از نهج البلاغه نگاشته شده است. مؤلف این کتاب، گرچه معاصر سید رضی نبوده است، ولی از نظر زمانی بزرگتر از وی بود و در دوره‌ای فعالیت می‌کرد که هنوز نهج البلاغه به صورت رسمی و جمع‌آوری شده در دسترس نبود.
مکان استقرار مؤلف: یکی از نکات جالب توجه این است که مؤلف این کتاب در بغداد زندگی نمی‌کرد، بلکه در اصفهان سکونت داشت. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده فاصله مکانی و فرهنگی میان مؤلف کتاب و سید رضی باشد. مؤلف کتاب در اصفهان دسترسی مستقیمی به مطالب موجود در بغداد نداشت، بنابراین به احتمال زیاد این آثار به صورت مستقل جمع‌آوری شده‌اند.
اختلافات با نهج البلاغه: نکته قابل توجه دیگر این است که این کلمات با آنچه در نهج البلاغه آمده، تفاوت‌هایی دارند. بررسی‌های متنی نشان می‌دهد که این کتاب منبع مستقلی دارد و از آنجا که بسیاری از کلمات حضرت علی علیه السلام در این کتاب با نهج البلاغه تفاوت دارند، می‌توان نتیجه گرفت که نسخه‌های مختلفی از سخنان امیرالمؤمنین وجود داشته‌اند که سید رضی آنها را گردآوری کرده است.
نحوه نگارش و انتشار: در حالی که نهج البلاغه مجموعه‌ای از خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار حضرت علی است که توسط سید رضی گردآوری شده، «کلمات سید العرب» ممکن است مجموعه‌ای از گفتارها و حکمت‌هایی باشد که در آن دوران، پیش از تدوین رسمی نهج البلاغه، به صورت پراکنده منتشر شده و در دسترس بوده‌اند.
این کشف، بدون شک گنجینه‌ای گرانبها برای پژوهشگران تاریخ اسلام و علاقه‌مندان به کلمات و آموزه‌های حضرت علی علیه السلام است. همچنین این موضوع ممکن است درک بهتری از تطور و گسترش آثار علمی و فرهنگی دوران اسلامی به ما بدهد.
————————————————————————————————————
